Prezident tomonidan O'zbekiston Respublikasining 2025-yil 7-iyuldagi "issiqxona gazlari chiqindilarini cheklash to'g'risida" gi O'RQ-1073-sonli qonuni imzolangan bo'lib, u iqlim xatarlariga qarshi kurashish uchun barqaror huquqiy va institutsional asosni shakllantirishga qaratilgan. Hujjat olti oydan keyin kuchga kiradi va chiqindilarni kamaytirish, yashil iqtisodiyotni rivojlantirish va mamlakatning ekologiya sohasidagi xalqaro majburiyatlarini bajarish mexanizmlarining keng doirasini qamrab oladi.
Qonun uglerod chiqindilarini tartibga solishning strategik tamoyillarini belgilaydi, shu jumladan iqlimga salbiy ta'sirni kamaytirish bilan birga barqaror iqtisodiy o'sishni ta'minlash, qayta tiklanadigan energiyadan ustuvor foydalanish va issiqxona gazlarini boshqarishda ilmiy asoslangan va tizimli yondashuv. Emissiya darajasi to'g'risidagi hisobot majburiy bo'lib qoladi va to'liq shaffoflikka bo'ysunadi. Qonun, shuningdek, O'zbekiston qo'shilgan xalqaro shartnomalarga mos keladigan chiqindilarni kamaytirish bo'yicha maqsadli ko'rsatkichlarga erishish zarurligini belgilaydi.
Qonunning asosiy elementlaridan biri yuridik va jismoniy shaxslarga "yashil" loyihalarni amalga oshirish huquqini berish edi. Bunday tashabbuslar doirasida erishilgan barcha emissiyalarni qisqartirish davlatga tegishli bo'lib, tegishli ma'lumotlar hisobdorlik, buxgalteriya hisobi va nazoratni ta'minlash maqsadida tuzilgan uglerod birliklari reestriga kiritilishi kerak.
Davlat yashil tashabbuslarni ijrochilarni qo'llab-quvvatlash tizimini yaratish majburiyatini oladi. Vazirlar Mahkamasi ko 'maklashuvning tegishli mexanizmlarini tayyorlaydi, shuningdek, bunday loyihalar bajarishi kerak bo' lgan talablar ro ' yxatini tasdiqlaydi. Qonun yashil dasturlarni amalga oshirish natijasida hosil bo'lgan uglerod birliklarini majburiy tekshirishni nazarda tutadi, bu esa milliy uglerod kreditlari bozorining to'liq ishlashi uchun zamin yaratadi.
Uglerod birliklari savdosidan olingan daromadlar iqlim dasturlarini amalga oshirish, iqlim o'zgarishi ta'siriga moslashish, aylanma iqtisodiyotni rivojlantirish, chiqindilarni boshqarish va atrof-muhitni muhofaza qilishga yo'naltiriladi. Shunday qilib, "uglerod dividendlari" mexanizmi nafaqat chiqindilarni qoplaydi, balki mamlakat iqtisodiyotini tizimli obodonlashtirish uchun ishlaydi.
Yangi qonun milliy iqlim siyosatining huquqiy arxitekturasini shakllantiradi, O'zbekistonning xalqaro ekologik maydondagi mavqeini mustahkamlaydi va barqaror, kam uglerodli texnologiyalarga investitsiyalarni jalb qilish uchun yangi imkoniyatlar ochadi.
