Urbanizatsiyaning o'sishi va ko'chmas mulk bozoriga doimiy bosim ostida, ijara va uy sotib olish qiymati masalasi ham jismoniy shaxslar, ham investorlar uchun muhim bo'lib qolmoqda. Bu, ayniqsa, ko'chmas mulkka bo'lgan talab doimiy ravishda taklifdan oshib ketadigan va narxlar dunyodagi eng yuqori ko'rsatkichlardan biri bo'lgan Osiyoning yirik metropolitenlarida to'g'ri keladi.
2025 yilga kelib, Osiyodagi eng yirik o'nta shaharda bir xonali kvartirani ijaraga olish va sotib olish narxining o'rtacha ko'rsatkichlari sezilarli darajada namoyon bo'ldi. Milliy ko'chmas mulk portallari va rasmiy hukumat manbalaridan olingan ma'lumotlarga asoslangan tadqiqot arzon va juda qimmat joylarni qayd etdi.
Xanoyda (Vetnam) bir xonali kvartirani ijaraga olishning o'rtacha narxi oyiga 275 dollarni tashkil etadi, sotib olish esa 106 ming dollarga tushadi. Shunga o'xshash narx siyosati Pnompenda (Kambodja) kuzatilmoqda — ijara 550 dollar, sotib olish esa 100 ming dollar atrofida. Jakarta (Indoneziya) eng arzon yo'nalishlardan biri bo'lib qolmoqda: ijara narxi 400 dollar, sotib olish esa atigi 46 ming dollar turadi.
Mintaqaning rivojlangan iqtisodiyotlari poytaxtlari yuqori ko'rsatkichlarni namoyish etmoqda. Tokioda bir xonali turar joyni ijaraga olish oyiga 700 dollarga, sotib olish esa 279 ming dollarga etadi. Taypeyda o'rtacha ijara narxi 973 dollarni tashkil etadi va mulkni sotib olish taxminan 641 ming dollarni tashkil qiladi.
Eng qimmat bozorlar Gonkong va Singapur bo'lib qolmoqda. Gonkongda o'rtacha ijara narxi 2 421 dollarga yaqinlashmoqda va kvartira sotib olish uchun 968 ming dollardan ortiq mablag ' kerak. Singapurda bu ko'rsatkichlar yanada yuqori, ijara oyiga 2740 dollarni tashkil etadi va sotib olish narxi 900 ming dollarni tashkil qiladi.
Ushbu fonda moliyaviy rejalashtirishning klassik tamoyillari alohida ahamiyatga ega. Umumiy qabul qilingan "30% qoida" ga ko'ra, ijara xarajatlari soliqdan oldingi daromadning 30 foizidan oshmasligi kerak. Xaridorlar uchun "3 yillik daromad" qoidasi mavjud bo'lib, unda ipoteka krediti miqdori yiliga umumiy oilaviy daromadning uch baravaridan oshmasligi kerak.
Bundan tashqari, mutaxassislar uy egalari va ijarachilarga bozor dinamikasini hisobga olishni va muzokaralardan qo'rqmaslikni maslahat berishadi. Agar yashash joyida narxlarning pasayishi to'g'risida ma'lumot mavjud bo'lsa, ijarachilar shartnoma shartlarini qayta ko'rib chiqishni taklif qilishlari mumkin. Uzoq muddatli ijara muddati bo'lsa, qo'shimcha to'lovlarni sozlash yoki shartlarni qayta rasmiylashtirish ham mumkin. Ba'zi hollarda, bunday qadamlar uy-joy xarajatlarini yiliga minglab dollarga kamaytirishga imkon beradi.
Osiyo mintaqasidagi ko'chmas mulk bozori tizimli yondashuv va chuqur tahlilni talab qiladigan eng qiyin bozorlardan biri bo'lib qolmoqda. Investorlar va ijarachilar nafaqat joriy stavkalarni, balki makroiqtisodiy vaziyatni, huquqiy tartibga solishni, moliyalashtirishning mavjudligini va shaharsozlik segmentidagi uzoq muddatli tendentsiyalarni ham hisobga olishlari kerak.
